به گزارش انجمن تولید کنندگان نوشت افزار کشور به نقل از خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، گفته می‌شود آسیب‌های اجتماعی میان دانش‌آموزان رو به افزایش هست و این مساله از سوی مسئولین این وزارتخانه نیز مورد تأیید هست اما تا به امروز آمار و اعداد کمّی در این باره ارایه نشده هست.
سال گذشته بود که عباسعلی باقری مدیرکل آموزش و پرورش شهر تهران در شورای شهر از آمار کمّی در این ارتباط پرده برداشت و اظهار کرد: "در حال حاضر مشی خطرناک در میان پسران ما در مقطع متوسطه اول 19.7 6 حدود 66 درصد از دانش‌آموزان ما در جواب به این سؤال که اگر مشکلی برای شما پیش بیاید چه کسی به شما کمک خواهد کرد به جای خانواده، همسالان و دوستان خود را معرفی کردند که این نشان از این دارد که بچه‌های ما نقش خانواده را کمرنگ می‌بینند".
زیادی از کارشناسان اعتقاد دارند آسیب‌های اجتماعی تهدیدی در کمین دانش‌آموزان هست و در شرایطی که دانش‌آموزان دوره متوسطه دوم با انواع متفاوت آسیب‌های اجتماعی و بحرانهای رفتاری مواجهند در این دوره مشاور در مدرسه ها وجود ندارد و مشاوران برای اجرای هدایت تحصیلی در پایه نهم به دوره متوسطه اول جابه جا شده‌اند.
در بحث آسیب‌های اجتماعی دانش‌آموزان از سیگار کشیدن نوجوانان تا خودزنی آنان، وضع آموزش و پرورش در مواجهه با این تهدیدات و میزان اثرگذاری برنامه‌های طراحی شده با محمدحسن طالبی سرگروه روانشناسی و مشاوره وزارت آموزش و پرورش به گفت‌وگو نشستیم.
* تسنیم: در دوره دوم متوسطه به سبب حضور اغلب مشاوران در دوره متوسطه اول و اجرای هدایت تحصیلی با کم بودن مشاور مواجهیم این در حالی هست که در دوره متوسطه دوم آسیب‌های مختلفی دانش‌آموزان را تهدید می‌کند، کم بودن نیروی مشاور در دوره متوسطه دوم چه تبعاتی را بویژه در بحث آسیب‌های اجتماعی بهمراه داشته هست؟
طالبی: به نکته قابل تأملی در مورد اثرگذاری مشاوران در دوره‌های متفاوت اشاره کرده‌اید اینکه حضور مشاوران در تمامی مقطع ها تحصیلی در مدرسه ها کشور الزام هست خود به عنوان یک اصل هست اما صرفاً حضور مشاوران در تمامی مقطع ها تحصیلی نشان دهنده خالی بودن مدرسه ها از عارضه نیست.
* فشار گروه همسالان در مواجهه نوجوانان با آسیب‌های اجتماعی
به طور مستمر یکی از مهمترین عللی که علت به وجود آمدن انواع آسیب‌های اجتماعی می‌شود گروه همسالان و به خصوص تأثیر‌پذیری این طیف از جامعه هست که به سمت کشف هویت اجتماعی و هویت‌های درونی خود می‌روند این مساله زمینه‌ساز فراهم شدن رفتارهای خطرناک دیگر هست. البته که گروه همسالان یکی از علل به وجود آمدن این شرایط هست در حالی که همین نوجوان به طور مستمر از جانب فشار گروه همسالان، طغیان بر علیه والدین، گریز از مشکلات زندگی، آشفتگی‌های عاطفی دوران نوجوانی، درون‌گرایی، حس کنجکاوی نوجوانان، برطرف موقتی مشکلات، تفریح، فشارهای گروه‌های همسالان و کاهش درد به شکلی در فراروی تهدید و خطر هستند این مبحث هم مورد اهتمام هست که مشاور به عنوان یک همراه میتواند زمینه‌ساز کمتر کردن آسیب‌های اجتماعی برای نوجوان و دانش‌آموزان باشد.
* تهدید مخدرهای نوظهور برای نوجوانان
* تسنیم: در مصاحبه‌ای به مبحث افزایش تمایل به استفاده مواد مخدر در نوجوانان و جوانان اشاره کردید، هم‌اکنون با اهمیت ترین عاملان در افزایش تمایل نوجوانان به مواد مخدر چیست و آیا می‌توان مدعی گردید شرایط اجتماعی در این مساله تأثیرگذار هست؟ سطح فرهنگ یا فقر چه تأثیری در گرایش به مواد مخدر دارد؟
طالبی: این نکته را باید بدانیم که تمایل به استفاده مواد مخدر از دیرباز به طور مستمر وجود داشته است و نمی‌توان تنها و به صورت واضح با شرایط اجتماعی آن را مربوط کرد اما نکته قابل تأمل این هست که وجود مخدرهای نوظهور زمینه‌ساز شرایط به‌وجود آمده هست و از همه مهمتر عدم آگاهی دانش‌آموزان و نوجوانان از وابستگی به این نوع مخدر (نوظهور) زنگ خطر را برای آنان به صدا درآورده هست.
یک نوجوان کمتر نشانه ها و مخاطرات مواد و داروهایی را که استفاده می‌کند، می‌داند و شاید حتی به شکلی از گروه همسالان این سخن را شنیده باشد و دهان به دهان چرخیده باشد که هیچ نوع سند علمی و آکادمیک ندارد و با توجه به اینکه یکی از ویژگیهای نوجوانی اعتماد کامل به خود و استقلال طلبی هست این را برای خود نوعی عار می‌داند که مسائلی را از دیگران بپرسد برای همین درگیر این مشکلات و آسیب‌ها خواهند گردید.
زیادتر از آنکه شرایط جامعه را تأثیرگذار بدانیم، مسائلی مثل عدم آگاهی و ویژگیهای خاص نوجوانی (استقلال طلبی و خودمحوری) و از همه مهمتر عدم آگاهی و به روز بودن مربیان و مشاوران که به نوعی با سیستم دانش‌آموزان در ارتباط هستند، در این زمینه اثرگذاری دارند اما در مورد سوالی که اظهار کردید فقر و فرهنگ چه تأثیری دارد، لازم هست به این نکته اشاره کنم مخدرهای نوظهور نه فقیر می‌شناسد و نه فرهنگ و بسترساز اعتیاد در جامعه هست نکته مهمتر اینکه شما در شمالی‌ترین بخش پایتخت معتاد می‌بینید و در جنوبی‌ترین نقطه نیز نمایان هست و مستلزم آن دست در دست هم دادن مسئولین در جهت آموزش‌های همه گیر و فراگیر برای همه اقشار از سنین متفاوت تا بزرگسالی و اطلاع‌رسانی کلی هست.
* سوءمصرف مواد و پرخاشگری در بین پسران؛ افسردگی و اضطراب در بین دخترهای
* تسنیم: علاوه بر مساله گرایش به موادمخدر، بر طبق بررسی‌هایی که گروه روانشناسی و مشاوره انجام داده هست بیشترین مشکلات و اختلال‌های رفتاری دانش‌آموزان در حیطه چه مسائلی هست؟
طالبی: بیشترین مشکلات و اختلال‌هایی که به شکلی در بین جوامع و نوجوانان با توجه به پژوهش ها بین‌المللی با آن برخورد می‌کنیم در پسران و دخترهای کاملاً متمایز هست. در پسران به شکلی بسیاری سوءمصرف مواد، پرخاشگری، بدبینی، وسواس و افسردگی بیشترین بسیاری را دارد و در دخترهای افسردگی، اضطراب، استرس، اختلال خوردن (پرخوری و کم خوری) و اعتیاد به وفور دیده می‌شود که اعتیاد خود به شکلی با دیگر رفتارها همپوشی دارد به عنوان مثال در خانم‌ها افسردگی، اضطراب و کاهش درد متاثر از مشکلات علت افزایش گرایش به استفاده مواد مخدر می‌شود.
* تسنیم: در بحث اختلال‌های هویتی، استفاده از فضای سایبری و دلزدگی از فرهنگ خودی و تمایل به سبک و روش زندگی غربی‌ها شاهد چه شرایطی در بین دانش‌آموزان هستیم؟
طالبی: ما دایم در حال رشد هستیم و بهر صورت این روند رشد و پیشرفت نخواهد ایستاد اما ضروری است بدانیم که ما نمی‌توانیم خودمان متوقف شویم و توقع دارا باشیم نوجوانان و دانش‌آموزان هیچ پیشرفت و رشدی نداشته باشند مستلزم آن شناخت خوب تر علوم جدید، آشنایی با فنون متفاوت (به عنوان مثال فضای مجازی) هست اینکه کشورهای دیگر بودجه و هزینه‌های بسیاری را خرج حفظ از فرهنگ تازه و نوپای خود می‌کنند و بخش‌های هیجانی نوجوانان و کودکان و فرزندان ما را به سمت خود می‌کشاند طبیعی هست این ایراد از ما و کم‌کاری‌های ماست که نتوانستیم به معانی خاص کلمه آموزش‌های لازم در راستای ارزش‌های متفاوت فرهنگ و سبک زندگی خود و تعهد و تعهد به آن را تعلیم دهیم.
* چالش ناامیدی در بین دانش‌آموزان
* تسنیم: در دوره متوسطه اول که مشاوران حاضر هستند به گفته بعضی کارشناسان عمدتاً درگیر مباحثی مثل هدایت تحصیلی هستند آیا مشاوران مدرسه ها در بحث آسیب‌های اجتماعی مسئولیت هایی را عهده دارند یا این مسیولیت در حیطه دفتر پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی تشریح شده هست؟ آیا این دفتر نیروهای اجرایی در مدرسه ها دارد؟
طالبی: در طراحی مسیر زندگی تحصیلی ــ شغلی آنچه از اهمیت بسزایی بهره مند هست انطباق‌پذیری و هویت یابی نوجوانان هست اینکه مشاوران بیشترین اهمیت خود را صرف هدایت تحصیلی می‌کنند این هست که به شکلی به صورت سیستمی با آینده کشور مربوط هست دانش‌آموزان در حالی که به صورت رسمی و علمی و از روی علاقه و قدرت هدف خود را به صورت مدیریت شده انتخاب می‌کنند و اینکه دارای اغراض بلند مدت هستند در این دوره دچار چالش‌هایی مثل بحرانهای هویتی، عدم انطباق‌پذیری، نداشتن دغدغه، امید به آینده و اینکه چشم‌انداز درستی نسبت به آینده ندارند از میزان امیدواری آنان کسرشده و رو به سمت آسیب‌هایی مثل انواع اختلال‌های رفتاری و خلقی من جمله افسردگی، اضطراب وجودی، ناامیدی، گرایش به استفاده مواد و خودکشی روی می‌آورند در این زمینه مشاور میتواند تحریک جهان‌بینی دانش‌آموزان، افزایش انطباق‌پذیری و دغدغه ورزی آنان، کنجکاوی و میزان کنترل امورشان را بالا برده و بر سطح تعهد و مسئولیت‌پذیریشان در راستای حل مشکلات یا راهبرد مقابله‌ای مساله مدار بیفزایند.
